Μονοπάτι Αριάδνη

Το μονοπάτι προσφέρει όμορφη θέα προς την κοιλάδα της Μαραθάσας.

Μπορείτε να επισκεφτείτε το πυροφυλάκιο Κάβαλλος στο ψηλότερο σημείο της διαδρομής και το γραφικό χωριό των Γερακιών, στην κοιλάδα της Μαραθάσας, το οποίο είναι κτισμένο σε μια βουνοπλαγιά με πλούσια βλάστηση. Στην συνέχεια το μονοπάτι ανεβαίνει νότια του ξενοδοχείου Tree Tops και ακολουθεί κατηφορίζοντας για να γίνει κυκλικό τον κύριο δρόμο Γερακιών – Κύκκου για περίπου 800m.

Αλήθεια, εσύ γνωρίζεις τις Γερακιές;

Η ιστορία

Στο χωριό πριν από την πρώτη Τουρκοκρατία, περίπου πριν 700 χρόνια κατοικούσαν ιερείς που εκδιώχθηκαν από την Συρία. Δημιούργησαν την μονή του Αγίου Νικολάου στην τοποθεσία που βρίσκεται και σήμερα. Η εκκλησία ήταν πολύ μεγαλύτερη και στα γύρω σπίτια κατοικούσαν μοναχοί. Πάνω από τα σπίτια τους καθώς και πάνω από την εκκλησία υπήρχε ένας σταυρός, o οποίος υπάρχει μέχρι και σήμερα σε ένα από τα σπίτια.

Το χωριό ξεκινούσε από τον Άγιο Νικόλαο και κάτω, ενώ δεν υπήρχαν τα σημερινά σπίτια που βρίσκονται τώρα στον αυτοκινητόδρομο. Δίπλα από τον άγιο Νικόλαο στεγαζόταν και το σχολείο του χωριού, που σύμφωνα με τα λεγόμενα των συγχωριανών μας ήταν ένα πολύ ωραίο κτήριο με μεγάλη αυλή.

Κάθε γέροντας είχε μια μικρή οικία, από αυτούς πήρε και το χωριό τη σημερινή του ονομασία Γερακιές σύμφωνα με την παράδοση.

Στο χωριό υπήρχαν και άλλες εκκλησίες, η Αγία Τριάδα, η Παναγία η Δικολίτισσα κ.α.

Μετά από χρόνια η εκκλησία καταστράφηκε και στη θέση της κτίστηκε μια μικρότερη. Μέσα στο ιερό της εκκλησίας βρέθηκαν κάποια χρήματα και με αυτά κτίστηκε και ο Άγιος Γεώργιος. Στη συνέχεια γύρω στο 1900 οι κάτοικοι του χωριού μεγάλωσαν την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου κουβαλώντας πέτρες.

Το σχολείο του χωριού βρισκόταν δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Στο χωριό υπήρχε και η εκκλησία του Αγίου Σωζομένου, ο οποίος έφυγε από την Καρπασία και ήρθε στο χωριό μας.

Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνταν με την παραγωγή πίσσας από τους πεύκους, απόδειξη το πησοκάμινο του χωριού. Χρησιμοποιούσαν την πίσσα για το πίσσωμα των πιθαριών. Επιπλέον ασχολούνταν με την παραγωγή κρασιών, ζιβανίας, παλουζέ.

Καλλιεργούσαν αμπέλια, αμυγδαλιές, συκιές, μηλιές, καρυδιές, ροδιές, αχλαδιές και χιμονάπιδα. Δεν ασχολούνταν ιδιαίτερα με την κτηνοτροφία, αλλά κάθε σπίτι είχε χοίρους έτσι έφτιαχναν λουκάνικα, λούντσες και οφτό. Με τα φρούτα κατασκεύαζαν ρετσέλια. Και αν γέρνεις το κεφάλι και αναρωτιέσαι τι στο καλό είναι τα ρετσέλια, μάθε ότι δημιουργούνταν από παστά φρούτα που τοποθετούνταν μέσα στο έψιμα. Επιπλέον έφτιαχναν πολτό με ταχύ από σιτάρι αλεσμένο που έβαζαν πάλι μέσα στο έψιμα.

Η ζωή των κατοίκων

Οι κάτοικοι του χωριού ζούσαν από την παραγωγή προϊόντων και είχαν μείνει πίσω στα γράμματα. Επιπλέον μάθαμε πληροφορίες για παιχνίδια που έπαιζαν. Φυσικά δεν έπαιζαν τόσο συχνά γι’ αυτό και, συνήθως, όταν αναφέρονται στα παιχνίδια τους, εννοούν το Πάσχα, την Τρίτη και την Τετάρτη, κυρίως μετά το μεγάλο Σάββατο. Έπαιζαν τουρρά, δηλαδή με ένα μαντίλι που είχε κόμπο στην άκρη, κάθε παιδί που το κρατούσε προσπαθούσε να κτυπήσει κάποιο άλλο, μοιάζει με το σημερινό κυνηγητό.

Το στρουθίο ήταν ένα παιχνίδι που παιζόταν με κλειστά τα μάτια του ενός που έψαχνε το στρουθίο του, δηλαδή τον άλλον ο οποίος άλλαζε θέσεις για να μην τον βρει. Έπαιζαν πιπονούθκια, πλουμιστό και δακτυλίδι. Το δακτυλίδι μοιάζει με το γνωστό παιχνίδι «πουν’ το πουν’ το το δακτυλίδι ψάξε ψάξε δεν θα το βρεις» μόνο που υπήρχε και ένα σχοινί πάνω στο οποίο περνούσαν το δακτυλίδι και έβαζαν τα χέρια τους γύρω από το σχοινί και έτσι πήγαινε από το ένα χέρι στο άλλο το δακτυλίδι.

Ξενάγηση στο χωρίο

Το χωριό Γερακιές βρίσκεται στην καταπράσινη κοιλάδα της Μαραθάσας σε υψόμετρο περίπου 1000 μέτρων απέχοντας 65 περίπου χιλιόμετρα από τη Λευκωσία.

Οδηγώντας λοιπόν από τη Λευκωσία προς το Μοναστήρι του Κύκκου και περνώντας διαμέσου της κοιλάδας Μαραθάσας φτάνουμε στο χωριό Καλοπαναγιώτης. Από εκεί, κάνοντας δεξιά στροφή και οδηγώντας για ακόμη 3 χιλιόμετρα, φτάνουμε στην περιοχή Ανεφανή όπου και αντικρίζουμε το χωριό Γερακιές κτισμένο στη βουνοπλαγιά σε ένα καταπράσινο φόντο. Το εντυπωσιακό όνομα Ανεφανή προέρχεται από το αρχαίο ρήμα αναφαίνομαι (παρουσιάζομαι ξανά, επιστρέφω στο χωριό). Είναι ουσιαστικοποιημένη παραφθορά του αρχαίου παθητικού αορίστου β΄ ανεφάνην.

Μπαίνοντας στο χωριό αντικρίζουμε στα δεξιά μας το υποκατάστημα της Συνεργατικής Πιστωτικής Εταιρείας Μαραθάσας και αμέσως μετά την πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου κτίσμα του 1915 με το επιβλητικό καμπαναριό. Ακριβώς απέναντι είναι το παραδοσιακό καφεστιατόριο Μετέωρα όπου προσφέρεται ξεκούραση, ποιοτικό φαγητό, ολόδροσα ποτά και σπιτίσια εδέσματα.

Προχωρώντας λίγο και στρίβοντας δεξιά στο κατηφορικό δρομάκι με τα παραδοσιακά σπίτια κτισμένα από πέτρα και τούβλα φθάνουμε στο πετρόκτιστο παρεκλήσι του Αγίου Νικολάου, το οποίο έχει συντηρηθεί και βρίσκεται υπό την αιγίδα του Τμήματος Αρχαιοτήτων.

Συνεχίζοντας στο κατηφορικό πλακόστρωτο δρομάκι συναντάμε μια παμπάλαια πετρόκτιστη βρύση στη μέση ενός καταπράσινου τοπίου περιστοιχισμένη από κλήματα και κερασιές. Είναι η Κάτω Βρύση, η οποία μαζί με άλλες, υδροδοτούσαν και ξεδιψούσαν την κοινότητα τα παλιά χρόνια.

Από εκεί ακολουθώντας ένα στενό χωμάτινο μονοπάτι μπορούμε να φθάσουμε στην τοποθεσία Πλύμα όπου η παράδοση θέλει τις χωριανές κάτω από το γέρικο πλάτανο να πλένουν τα ρούχα τους.

Ανηφορίζοντας λίγο και φθάνοντας στο δρόμο που χωρίζει το χωριό κατά μήκος κάνουμε δεξιά στροφή και φθάνουμε στο Αγίασμα του Αγίου Γεωργίου. Προχωρώντας ακόμη λίγο φθάνουμε κατακουρασμένοι στην τοποθεσία Κόμμα όπου ξεκουραζόμαστε στα παγκάκια κάτω από τά πεύκα απολαμβάνοντας την πανέμορφη θέα του χωριού.

Ξεκούραστοι και όλο ενέργεια τώρα προχωράμε ξάνα καταμήκος του κύριου δρόμου προς Κύκκο, περνούμε το γεφυράκι πάνω από το ρυάκι που κατεβαίνει από τον Κάβαλο και φθάνουμε στο Πολιτιστικό Κέντρο Γερακιών. Στο χώρο αυτό παλιά βρισκόταν το Δημοτικό Σχολείο του χωριού στο οποίο αρκετοί από εμάς πέρασαν τα πρώτα μαθητικά τους χρόνια. Στο κτίριο αυτό στεγάζονται τα Γραφεία του Συνδέσμου Αποδήμων, του Κέντρου Νεότητας, της Χωριτικής Αρχής και του Κοινοτικού Ιατρείου.

Στο ίδιο κτίριο επίσης στεγάζεται και το καφεστιατόριο Γερακίνα όπου μπορούμε να βρούμε ξεκούραση, ποιοτικό φαγητό, ολόδροσα ποτά και σπιτίσια εδέσματα. Στην είσοδο του Πολιτιστικού Κέντρου υπάρχει μνημείο αναφοράς του αγνοούμενου συγχωριανού μας Χαράλαμπου Αντωνίου του οποίου η τύχη αγνοείται οπό τις μαύρες εκείνες μέρες του 1974.

Λίγο πιο έξω από το χωριό συναντάμε το μονοπάτι της φύσης Αριάδνη. Το μονοπάτι αυτό κινείται κυκλικά στο πάνω μέρος του χωριού με εξαίρετη θέα διαμέσου του καταπράσινου δάσους , των αμπελώνων και των φυτειών με τα καρποφόρα δένδρα. Φθάνοντας στο ψηλότερο μέρος του μονοπατίου βρισκόμαστε στην περιοχή Κάβαλος όπου μπορούμε να αγναντέψουμε το Μοναστήρι του Κύκκου, το Θρονί της Παναγίας και βαθιά στον ορίζοντα τις επαρχίες Πάφου και Μόρφου. Εδώ επίσης βρίσκεται και το δασικό σπιτάκι το οποίο επανδρώνεται τους θερινούς μήνες και χρησιμοποιείται για σκοπούς πυροπαρακολούθησης και πυρασφάλειας.

Ψηλότερα στα δεξιά του δρόμου συναντάμε το σημείο στο οποίο θα ανεγερθεί σύντομα τό ξωκλήσι του Αγίου Σωζομένου προστάτη Αγίου του παλαιού οικισμού της κοινότητας μας που βρισκόταν στην περιοχή Μηλιά και στα αριστερά η Αγία Πέτρα με θαυματουργή χάρη στα παιδιά.

Με το πέρασμα του χρόνου το χωριό κατάφερε να συντηρήσει και να μεταδώσει από γενιά σε γενιά πατροπαράδοτες ασχολίες, που παρά τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, διατηρεί ακόμα ζωντανές. Η παρασκευή σουτζούκου (παλουζέ – κιοφτέρια), ζιβανίας, ροδόσταγμα από τριαντάφυλλα καθώς και η παρασκευή τραχανά έχουν κάνει το χωρίο γνωστό παγκύπρια.

Οι Γερακιές με την ανεπανάληπτη φιλοξενία των κατοίκων, το δροσερό κλίμα, τα ολόφρεσκα και εύγεστα προιόντα, το ολοπράσινο τοπίο καθώς και το ήσυχο και ξεκούραστο περιβάλλον αποτελούν μία μοναδική λύση, για να ξεφύγει κάποιος από την καθημερινότητα και τη μονότονη ζωή της πόλης.

Η ονομασία του χωριού «Γερακιές»

Η ονομασία του χωριού «Γερακιές» έχει δύο εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή οι κάτοικοι της κοινότητας ασχολούνταν με την εξημέρωση γεράκων και ονομάζονταν Ιερακοτρόφοι. Αυτή η εκδοχή, πρώτον, ετυμολογικά δεν είναι ορθή, διότι η λέξη Γερακιές είναι σύνθετη· ακόμη τα πτηνά γέρακες δεν εξημερώνονται για να χρησιμοποιούνται για κυνήγι, όπως ισχυρίζονται αυτοί που πιστεύουν αυτή την εκδοχή.

Μια δεύτερη εκδοχή που είναι και η ορθότερη είναι ότι είχε πολλούς ιερείς (σύνολο 14). Γύρω από το χωριό Γερακιές και κυρίως βορειοδυτικά υπήρχαν πολλοί οικισμοί, εκτός των οικισμών, Αγίου Γεωργίου και Αγίου Νικολάου, εδώ στις Γερακιές υπήρχαν και οι οικισμοί της Μηλιάς, του Αγίου Σωζόμενου, της Αγίας Τριάδας, των Δικόλων, του Χαρτζιά, της Δεξαμενής και πιθανόν άλλοι. Κάθε κοινότητα του οικισμού είχε ένα ή και δύο ιερείς και όταν αυτοί οι ιερείς είχαν τα ιερατεία, ή και άλλες συνεδριάσεις έρχονταν εδώ στις Γερακιές, γιατί ήταν η κοινότητα με τους περισσότερους κατοίκους.

Η οικία ενός ιερέα ονομαζόταν από τους ιερείς, ιερά οικία. Οι ιερείς όταν ήθελαν να κάνουν τις συνεδριάσεις τους έρχονταν στις Γερακιές και συνεδρίαζαν. Στο τέλος υπέγραφαν ως εξής: Εν ταις ιεραίς οικίαις. Δύο λέξεις που κατέληξαν στη σύνθετη λέξη Γερακιές που είναι και το όνομα του χωριού.

Οι Γερακιές ανήκουν στο σύμπλεγμα των χωριών της κοιλάδας Μαραθάσας. Είναι ένα μικρό γραφικό, αμφιθεατρικά κτισμένο χωριουδάκι με περίπου 120 κατοίκους, όσοι απέμειναν από το κύμα της αστυφυλίας που μαστίζει τα χωριά της κυπριακής υπαίθρου ( το 1960 ο πληθυσμός ήταν 900 άτομα).

Τα παλαιότερα χρόνια οι κάτοικοι απασχολούνταν στα μεταλλεία της γύρω περιοχής, καθώς επίσης με την καλλιέργεια αμπελώνων, την παραγωγή κρασιού και του ξακουστού σιουσιουκκου, τον οποίο κατασκευάζουν και εμπορεύονται μέχρι σήμερα. Το χωριό αναπτυσσόταν και ευημερούσε μέχρι που τα γύρω μεταλλεία Αμιάντου, Μαυροβουνίου-Χρωμίου και Φουκάσας έκλεισαςν, οδηγώντας πολλούς κατοίκους στη μετανάστευση στο εξωτερικό κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου υπήρχαν γύρω τους 600 απόδημους και σε μικρότερο αριθμό σε άλλες χώρες όπως Αμερική, Ελλάδα, Αυστραλία κλπ. Υπάρχουν δύο εκδοχές για την ονομασία του χωριού.

Η πρώτη λέει ότι στους γύρω γκρεμούς είχαν τις φωλιές τους πολλά γεράκια, τα οποία την εποχή της φραγκροκρατίας ήταν περιζήτητα από τους Φεουδάρχες που ασχολούνταν με το κυνήγι καθώς τα εξημέρωναν και τα εκπαίδευαν για σκοπούς θήρευσης. Η άλλη εκδοχή αναφέρει ότι οι Γερακιές πήραν το όνομά τους λόγω των πολλών εκκλησιών και ιερέων όπως του Αγίου Σωζόμενου, της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Γεωργίου και άλλων που καταστράφηκαν τις οποίες χρησιμοποιούσαν οι τότε κάτοικοι ως καταφύγια προστασίας από τους επιδρομείς της τότε εποχής. Το μεγαλύτερο μέρος του μονοπατιού, αποτελεί μέρος παλιάς διαδρομής που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι του χωριού για να πηγαίνουν στα αμπέλια τους αλλά και στα γειτονικά χωριά της Μαραθάσας και στη Μονή Κύκκου.

Αφετηρία: Από το ξενοδοχείο Tree Tops, λίγο μετά το χωριό Γερακιές, προς Κύκκο

Μήκος Μονοπατιού: 5 km

Υπολογίσιμος Χρόνος: 2,5 ώρες

Βαθμός δυσκολίας: 3

Μορφή: κυκλικό