Το Πηλαβάκειο Μουσείο ιδρύθηκε με πρωτοβουλία και έξοδα του Φοινιώτη, Θεοφάνη Πηλαβάκη. Το Μουσείο στεγάζεται σε κτίσμα του 16ου αιώνα στο κέντρο του χωριού. Αποτελεί «ένα μοναδικό στο είδος του αγροτικό μουσείο λαϊκής τέχνης», το οποίο περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά κεραμικά δημιουργήματα του Φοινιού, καθώς και άλλα εργαλεία και αντικείμενα γεωργικής και κτηνοτροφικής χρήσης.
Για το Πηλαβάκειο Μουσείο, έχουν γραφεί τα εξής: «Ο επισκέπτης θα βρει συγκεντρωμένα τα σταμνιά, τους πήλινους σταμνοστάτες, τα πιθάρια, τις κούζες, τις τσουκάλες, τα καπνιστήρια, τις γλάστρες, τα γαλευτήρια, τις αρχαίες λυχνίες. Και δεν είναι μόνο η τέχνη των επιδέξιων μαστόρων του πηλού που συγκινεί, αλλά και η λειτουργικότητα των κεραμικών ειδών, οι διαστάσεις των αντικειμένων, η ανθεκτικότητα, η αρμονία, το γούστο.
Μένεις άναυδος σαν βλέπεις πάνω στα τεράστια πιθάρια, που είναι ακόμα χρησιμοποιήσιμα, τα αρχικά των αγγειοπλαστών και την ημερομηνία κατασκευής τους, που πάει πίσω στο 18ο αιώνα. Πρόκειται για ένα μουσείο πρωτότυπο σε σύλληψη, που αναβιώνει πολύ παραστατικά το γόνιμο και δημιουργικό παρελθόν μιας αγροτικής κοινότητας».
Ο Θεοφάνης γεννήθηκε το 1924 στο Φοινί από μια φτωχή και πενταμελή οικογένεια. Η οικογένεια του ασχολείτο με την κατασκευή πιθαριών. Γι’ αυτό, όπως ο ίδιος αναφέρει, το επώνυμο έχει ως συνθετικά του, το ουσιαστικό «πηλός» και το ρήμα «βάλλω».
Φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο Φοινιού. Ταυτόχρονα βοηθούσε τους γονείς του στην κατασκευή των πιθαριών, ούτως ώστε να εξασφαλίζει φαγητό και στέγη από την οικογένεια του.
To 1901 γνώρισε τη μελλοντική του σύζυγο, μια προσφυγοπούλα από τη Φουκάσα, τη μικρή Ξένια. Η προσφυγοπούλα ήταν μόλις έντεκα χρονών, γι’ αυτό και για να την αρραβωνιαστεί χρειάστηκε την άδεια του τότε επισκόπου Πάφου Λεόντιου. Μετά από μερικές ταλαιπωρίες, αρραβωνιάστηκαν σε καθολική εκκλησία με δαχτυλίδια φτιαγμένα από μπρούτζο. Μαζί της απέκτησε τέσσερα παιδιά, τον Κυριάκο, τον Αντώνη, την Αγγελική και το Χρίστο. Σήμερα έχει έντεκα εγγόνια.
Το 1953, οι δυσκολίες της ζωής τον οδήγησαν στην απόφαση της μετανάστευσης. Ο Θεοφάνης μαζί με την γυναίκα του, Ξένια, αποφάσισαν να μεταναστεύσουν στην Αγγλία, έχοντας μαζί τους ένα μικρό κομπόδεμα. Μετά από ένα ταξίδι έντεκα ημερών με το εμπορικό πλοίο «Αιολία», έφτασαν στην Αγγλία κουβαλώντας το όνειρο για μια καλύτερη ζωή .
Χωρίς αμφιβολία, ο Θεοφάνης γνώρισε την επιτυχία και την καταξίωση στην Αγγλία, παρολ’ αυτά το μυαλό και η ψυχή του ήταν στο Φοινί. Έτσι, το 1980 επαναπατρίστηκε. Τότε συνέλαβε και την ιδέα για τη δημιουργία Μουσείου, του γνωστού στις μέρες μας «Πηλαβάκειου Μουσείου».
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως ο Θεοφάνης κατασκευάζει ένα πιθάρι, το οποίο είναι υποψήφιο για το βιβλίο Γκίνες. Ειδικότερα, το πιθάρι αυτό βρίσκεται στο τελικό στάδιο ψησίματος και αξίζει €3,500 ευρώ.
Διεύθυνση: Χωριό Φοινί
Τηλέφωνο: 25421508, 99529293