Το αρχοντικό του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου αποτελεί το σημαντικότερο δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής της περιόδου της τουρκοκρατίας στη Λευκωσία. Είναι κτισμένο κοντά στην Αρχιεπισκοπή, στην ενορία του Αγίου Αντωνίου, όπου κατοικούσε κατά παράδοση η τάξη των ευπόρων Ελλήνων.
Ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός ότι ο αρχιτεκτονικός του τύπος παραπέμπει σε αρχοντικό της μεσαιωνικής περιόδου και αυτό δεν θα πρέπει να μας ξαφνιάζει, αν λάβουμε υπόψη την παράδοση ότι κτίστηκε στη θέση παλαιότερου (μεσαιωνικού;) αρχοντικού. Η αποκατάσταση της οικίας τιμήθηκε με το βραβείο Europa Nostra.
Ο Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος είχε ένα από τα σημαντικότερα αξιώματα που δίνονταν σε άπιστους από τις οθωμανικές αρχές. Ηταν δραγομάνος, διερμηνέας της Πύλης, από το 1779 μέχρι το θάνατό του στα 1809. Μετά από συκοφαντία, οδηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου αποκεφαλίστηκε.
Η οικία του είναι διώροφη και κτίστηκε στα 1793. Το μονόγραμμα του ιδιοκτήτη και η ημερομηνία ανέγερσης του κτιρίου φαίνονται σε μαρμάρινη πλάκα εντοιχισμένη στο εσωτερικό της εισόδου Αναπτύσσεται σε σχήμα Π και περικλείει εσωτερική αυλή. Στο κέντρο της αυλής υπάρχει μια μνημειακή κρήνη και ένα ιδιωτικό τουρκικό λουτρό (χαμάμ).
Στο ισόγειο βρίσκονταν οι χώροι για την υπηρεσία, η κουζίνα, οι στάβλοι και οι διάφοροι αποθηκευτικοί και βοηθητικοί χώροι. Με τoν ηλιακό επικοινωνούν τα κυριότερα δωμάτια του σπιτιού, ο επίσημος χώρος υποδοχής και τα υπνοδωμάτια. Η επίσημη αίθουσα υποδοχής, ο οντάς, έχει πλούσια ξυλόγλυπτη, επιχρυσωμένη διακόσμησh και ελαιογραφία που παρουσιάζει πιθανόν μια φανταστική πόλη.
Μια στεγασμένη ξύλινη σκάλα με πέτρινη βάση οδηγεί σήμερα από την αυλή στην αίθουσα εισόδου του ορόφου, τον ηλιακό. Με την ηλιακό επικοινωνούν τα κυριότερα δωμάτια του σπιτιού, ο επίσημος χώρος υποδοχής και τα υπνοδωμάτια. Η επίσημη αίθουσα υποδοχής, ο οντάς, βρίσκεται στο άκρο της ανατολικής πτέρυγας και ξεχωρίζει από όλα τα υπόλοιπα δωμάτια με την πλούσια ξυλόγλυπτη, επιχρυσωμένη διακόσμησή της και την ελαιογραφία που παρουσιάζει πιθανόν μια φανταστική πόλη.
Η επίπλωση του αρχοντικού δεν είναι η πρωτότυπη αλλά ανήκει στο τέλος του 19ου αι.-αρχές του 20ου αι., και αποτελεί δωρεά της τελευταίας ιδιοκτήτριας της οικίας. Τα δωμάτια του ορόφου έχουν διαμορφωθεί ως εκθεσιακοί χώροι όπου, με τη βοήθεια ποικίλου εποπτικού υλικού, αλλά και αυθεντικών αντικειμένων της εποχής, ο επισκέπτης μπορεί να πληροφορηθεί για την ιστορία της οικογένειας Χατζηγεωργάκη και για τη διαδικασία αποκατάστασης του αρχοντικού. Εκτίθενται επίσης διάφορα αντικείμενα της βυζαντινής και μεσαιωνικής περιόδου, καθώς και της τουρκοκρατίας.
Ώρες λειτουργίας του μουσείου είναι: Δευτέρα - Παρασκευή: 08:30π.μ. - 03:30μ.μ.
ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 22305316
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Πατριάρχου Γρηγορίου 20, Παλιά Λευκωσία