Aπό το 1985 περιλαμβάνεται, μαζί με εννέα άλλες τοιχογραφημένες βυζαντινές εκκλησίες της οροσειράς του Τροόδους, στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι του 14ου αιώνα είναι διακοσμημένη με εξαιρετικές τοιχογραφίες της Παλαιολογικής περιόδου.
Η σημερινή μορφή της εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού οφείλεται σε προσθήκες και επεμβάσεις διαφόρων εποχών.
Η αρχική της φάση χρονολογείται γύρω στα μέσα του 12ου αιώνα και ανήκε μάλλον στον τύπο του μονόκλιτου ναού με τρούλο. Ενδέχεται μάλιστα να επρόκειτο για κοιμητηριακό ναό.
Η πρώτη αρχιτεκτονική φάση καταστράφηκε από άγνωστα σε εμάς αίτια. Της καταστροφής αυτής επέζησε μόνο η αψίδα του Ιερού Βήματος, η οποία ενσωματώθηκε κατόπιν σε νέο κτίσμα του ίδιου τύπου που ανεγέρθηκε στα τέλη του 13ου ή στις αρχές του 14ου αιώνα.
Ακολουθεί μια σειρά επεμβάσεων, κατά τις οποίες τμήματα του ναού που κατέρρεαν, είτε ανακατασκευάζονταν είτε καταργούνταν και αντικαθίσταντο σε διευρυμένη μορφή.
Το βόρειο κλίτος είναι λίγο μεταγενέστερο και χρονολογείται σαφώς πριν από τα μέσα του 14ου αιώνα, ενώ το νότιο κλίτος προστέθηκε κατά το 16ο αιώνα.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα τρίκλιτο οικοδόμημα με αρμονικές αναλογίες, οι οποίες αποκρύπτουν την πολυτάραχη αρχιτεκτονική του ιστορία.
Τηλ.: 25 552 369
Διεύθυνση: Πελένδρι, Τρόοδος
Ώρες Λειτουργίας: Καθημερινά: 12:00 - 17:00
Περίοδος Λειτουργίας: Ολόχρονα