Το Αρχαιολογικό Μουσείο Επαρχίας Λεμεσού ιδρύθηκε στα 1948 και στεγαζόταν στο μεσαιωνικό Κάστρο της πόλης. Μετά τις ταραχές του 1964, οπότε το Κάστρο παραδόθηκε στην Εθνική Φρουρά, το Μουσείο παρέμεινε κλειστό για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.
Στα 1972 άρχισε η οικοδόμηση του νέου κτιρίου του Μουσείου, μαζί με το παρακείμενο συγκρότημα του Επαρχιακού Δικαστικού Μεγάρου της πόλης. Η έκθεση επαναλειτούργησε τελικά το Μάρτιο του 1975 στο νέο κτίριο, όπου συνεχίζει να στεγάζεται το Μουσείο μέχρι σήμερα. Πρόσφατα έγιναν μετατροπές και επεκτάσεις στο κτίριο με στόχο τη διεύρυνση των εκθεσιακών χώρων.
Στο Μουσείο εκτίθενται ευρήματα που καλύπτουν όλη την αρχαιότητα, από την 10η χιλιετία π.Χ. μέχρι και το τέλος της ρωμαϊκής περιόδου, τα οποία προέρχονται από την πόλη και την Επαρχία της Λεμεσού. Τα αντικείμενα αυτά βρέθηκαν τόσο κατά τη διάρκεια συστηματικών όσο και σωστικών ανασκαφών που πραγματοποιούνται στην περιοχή από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και από διάφορες ξένες αρχαιολογικές αποστολές.
Το Μουσείο αποτελείται από δύο μεγάλες ορθογώνιες αίθουσες οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με δύο μικρότερες εγκάρσιες. Στο κεντρικό μέρος του κτηρίου δημιουργείται εσωτερική ανοικτή αυλή, ενώ στην εξωτερική αυλή υπάρχει ένα στέγαστρο για διάφορα ογκώδη λίθινα ευρήματα. Η περιήγηση στο Μουσείο αρχίζει προχωρώντας αριστερά από την αίθουσα της εισόδου, όπου βρίσκεται το εκδοτήριο εισιτηρίων και μικρό πωλητήριο δελταρίων και βιβλίων αρχαιολογικού περιεχομένου.
Η ευρύτερη περιοχή της Λεμεσού περιελάμβανε δύο πόλεις-βασίλεια: το Κούριον και την Αμαθούντα. Τα ευρήματα από το Κούριον εκτίθενται στο Τοπικό Μουσείο Κουρίου στην Επισκοπή, ενώ στο Αρχαιολογικό Μουσείο Επαρχίας Λεμεσού φιλοξενούνται τα ευρήματα από την Αμαθούντα και στους γύρω αγροτικούς οικισμούς, τα ιερά και τους τάφους. Από τα πλούσια ευρήματα που προέρχονται από την Αμαθούντα ξεχωρίζει μια ομάδα πήλινων ειδωλίων, μια λίθινη στήλη που απεικονίζει την αιγυπτιακή θεότητα Αθώρ και ένα άγαλμα του θεού Βησά. Όλα αυτά τονίζουν τις έντονες επιδράσεις ανατολικών στοιχείων στην καλλιτεχνική παραγωγή της Αμαθούντας.
Στο πρώτο τμήμα της νότιας αίθουσας εκτίθενται ευρήματα που προέρχονται από την πρωϊμότερη θέση όπου παρατηρήθηκε ανθρώπινη παρουσία στην Κύπρο (Ακρωτήρι-Αετόκρεμμος). Στη συνέχεια ακολουθούν ευρήματα από την Ακεραμεική Νεολιθική μέχρι και την κλασική εποχή, τα οποία προέρχονται από οικισμούς της Επαρχίας Λεμεσού, αλλά και από σωστικές ανασκαφές εντός της πόλης. Στην αίθουσα αυτή περιλαμβάνονται κυρίως δείγματα κεραμεικής αλλά και γλυπτικής. Αξίζει να παρατηρήσει κανείς τα αγγεία που κατασκευάζονταν μόνο στην Αμαθούντα και φέρουν ζωγραφισμένο το κεφάλι της Αθώρ ή τις επίσης χαρακτηριστικές τοπικές μικρές οινοχόες με το ζωγραφιστό πουλί. Στο βάθος της αίθουσας δεσπόζει το αθωρικό κιονόκρανο που προέρχεται από την Αμαθούντα.
Στη δυτική αίθουσα εκτίθενται κυρίως αντικείμενα μεταλλοτεχνίας: εργαλεία, όπλα αλλά και κοσμήματα, νομίσματα και περίαπτα. Εκτίθενται επίσης λίθινα και πήλινα αγαλματίδια.
Στη βόρεια αίθουσα παρουσιάζονται αντικείμενα κεραμεικής, γλυπτικής, υαλουργίας, καθώς και επιτύμβιες και αναθηματικές επιγραφές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ασβεστολιθικά αγάλματα που προέρχονται από το ιερό του Διός στη Φασούλα, το οποίο λειτουργούσε μέχρι και τον 4ο αι. μ.Χ.
Επιστρέφοντας στην ανατολική αίθουσα της εισόδου αντικρίζουμε την ανθρωπόμορφη σαρκοφάγο που προέρχεται από τη νεκρόπολη της Αμαθούντας.
Ώρες λειτουργίας: από Δευτέρα - Παρασκευή 09:00π.μ. μέχρι 05:00μ.μ και Σάββατο 10:00π.μ. - 01:00μ.μ. Την Κυριακή το μουσείο παραμένει κλειστό.
Διεύθυνση: Βύρωνος 5, κοντά στο Δημόσιο Κήπο
Τηλέφωνο: 25305157