Μουσείο Αστυνομίας

H επίσκεψη στο Μουσείο Αστυνομίας Κύπρου αποτελεί σίγουρα μια πραγματικά ξεχωριστή εμπειρία. Η Ιστορία της Κυπριακής Αστυνομίας και της εξέλιξης του εγκλήματος στη Κύπρο ξετυλίγεται μέσα από μια σημαντική συλλογή από αστυνομικό εξοπλισμό και οπλισμό, οχήματα, υπηρεσιακά έγγραφα, μητρώα και αντικείμενα με τα οποία έχουν γίνει κάποια από τα πιο στυγερά εγκλήματα στην Κύπρο.

Παράλληλα, ο επισκέπτης μπορεί παρακολουθήσει την εξέλιξη στην εξιχνίαση του εγκλήματος διαμέσου των δεκαετιών. Στο Μουσείο υπάρχουν επίσης εκθέματα από διάφορες ιστορικές περιόδους και γεγονότα όπως τα Οκτωβριανά και ο Αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α.  

Στο ισόγειο, τα εκθέματα αφορούν αστυνομικό εξοπλισμό, οπλισμό, στολές και οχήματα, τη Φιλαρμονική, τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και την Αγγλοκρατία, ενώ ο πάνω όροφος είναι αφιερωμένος σε όπλα και μαχαίρια από εγκλήματα, κυβεία και ναρκωτικά, και σοβαρό έγκλημα.

Ο Ματθαίος Σιαμπτάνης, Υπεύθυνος του Μουσείου, εξήγησε στο ΚΥΠΕ ότι το 1571, όταν ο Λαλά Μουσταφά εγκατέστησε στο νησί Γενίτσαρους και Ιππείς για την άμυνα του νησιού και την υποταγή των κατοίκων, δημιουργήθηκε ένα σώμα με περιορισμένο αριθμό αστυνομικών, τους λεγόμενους «ζαπτιέδες».

Ακολούθησε η Αγγλοκρατία, η οποία επέφερε αλλαγές στη δομή και λειτουργία της Αστυνομίας, και το 1960 ιδρύθηκαν η Αστυνομική Δύναμη Κύπρου και η Χωροφυλακή, οι οποίες συγχωνεύθηκαν το 1963, μετά την τουρκοκυπριακή ανταρσία.

«Το Μουσείο Αστυνομίας ιδρύθηκε αρχικά ως Εγκληματολογικό Μουσείο (Criminal Museum), το 1933, από τον τότε Βρετανό Αρχηγό Αστυνομίας της αποικιοκρατικής κυβέρνησης W. King», ο οποίος «έδωσε οδηγίες όπως όλοι οι υπεύθυνοι αξιωματικοί των επαρχιακών Τμημάτων Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων (ΤΑΕ) να αποστέλλουν στο Αρχηγείο Αστυνομίας οποιοδήποτε ασυνήθιστο τεκμήριο εγκλήματος, καθώς και όποιο άλλο αξιόλογο αντικείμενο θεωρούσαν κατάλληλο για να εκτεθεί στο Μουσείο», σημείωσε ο κ. Σιαμπτάνης.

Το Μουσείο Αστυνομίας αρχικά στεγαζόταν στο ΤΑΕ του Αρχηγείου Αστυνομίας, όμως το 1951 μεταστεγάστηκε στην τότε Αστυνομική Σχολή Στροβόλου και το 1975 στο χώρο που λειτουργεί σήμερα η Αστυνομική Ακαδημία Κύπρου. Από τον Δεκέμβριο του 2004, το Μουσείο βρίσκεται στη σημερινή του τοποθεσία.

Στο δωμάτιο με τον αστυνομικό εξοπλισμό, ο επισκέπτης μπορεί να δει εξοπλισμό που χρησιμοποιούσε η Αστυνομία στο παρελθόν, όπως φωτογραφικές μηχανές, φανούς πετρελαίου, παλιά κράνη και άλλο εξοπλισμό μοτοσικλετιστή, μηχανές προβολής ταινιών, αντιασφυξιογόνες μάσκες, ασυρμάτους, παλιά τηλέφωνα και παλιές γραφομηχανές. Εδώ βρίσκεται και το Βιβλίο Επισκεπτών της Αστυνομικής Σχολής, το οποίο υπεγράφη από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον τότε Υπουργό Εσωτερικών Πολύκαρπο Γιωρκάτζιη.

Επίσης, υπάρχει το πρώτο Βραβείο Πρωτεύσαντα Αστυνομικού του 1960, που κατάφερε να κερδίσει ο Σόλωνας Χαμάλης, με το σήμα της Αστυνομίας επί Αγγλοκρατίας, ενώ ο Χαμάλης ήταν ο πρώτος πρωτεύσας μετά την ανεξαρτησία. Υπάρχει και μια μηχανή αρχειοθέτησης με καταχωρήσεις από το 1930 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’90, που χρησιμοποιείτο για να εκδίδεται το Πιστοποιητικό Λευκού Ποινικού Μητρώου.

Στο δεύτερο δωμάτιο υπάρχουν διάφορα μουσικά όργανα που ανήκαν στη Φιλαρμονική της Αστυνομίας, η οποία ιδρύθηκε το 1900. Μερικά από αυτά είναι διάτρητα από σφαίρες από το πραξικόπημα.

Στο δωμάτιο του οπλισμού της Αστυνομίας υπάρχουν διάφοροι τύποι όπλων που χρησιμοποιήθηκαν μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης, υπάρχει η ελληνική σημαία που βρισκόταν στο κάστρο της Κερύνειας το 1974. Στην πίσω πλευρά της σημαίας υπάρχουν τούρκικα ονόματα, πιθανό των στρατιωτών που την κατέβασαν. Η σημαία μεταφέρθηκε πολλά χρόνια μετά στις ελεύθερες περιοχές και παραδόθηκε στον αστυνομικό που βρισκόταν στο οδόφραγμα.

Ο κ. εξήγησε ότι «Ελληνική σημαία δεν ύψωνε η Αστυνομία αλλά ο Στρατός, συνεπώς η σημαία αυτή δεν ανήκε στους αστυνομικούς που στάθμευαν στο κάστρο, αλλά στους στρατιώτες. Όμως η σημαία συντηρήθηκε και μπήκε σε κορνίζα και εκτίθεται στο Μουσείο Αστυνομίας. Μπορεί η σημαία να μην έχει σχέση με την Αστυνομία, αλλά το κάστρο της Κερύνειας έχει, αφού από το 1947 μέχρι το 1951 χρησιμοποιήθηκε ως Αστυνομική Σχολή, και κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ χρησιμοποιήθηκε ως κρατητήρια».

Στη συνέχεια, ο επισκέπτης εισέρχεται στο δωμάτιο αφιερωμένο στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου βρίσκεται μια ναζιστική σημαία, λάφυρο ενός από τους δέκα αστυνομικούς που πολέμησαν στο Κυπριακό Σύνταγμα του Βρετανικού Στρατού. Υπάρχουν, επίσης, μια σημαία «Φασίστες Ιταλοί της Λάρνακας» που κατάσχεσε η Αστυνομία από οικογένεια Λατίνων, υποστηρικτών του Μουσολίνι, καθώς και βόμβες που δεν εξερράγησαν, εξαρτήματα αεροσκαφών που καταρρίφθηκαν, και εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν από Εβραίους πρόσφυγες για την απόδραση τους από στρατόπεδο κράτησης στην Αμμόχωστο.

Η βιτρίνα του Μουσείου φιλοξενεί ένα Land Rover που χρησιμοποιήθηκε αρχικά στους αγροτικούς σταθμούς και στη συνέχεια μετατράπηκε σε ρυμουλκό, και ένα χιονοδρομικό όχημα μάρκας Active Fisher που αγοράστηκε το 1975 και χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 2002.

Στο επόμενο δωμάτιο υπάρχουν εκθέματα που αφορούν την Ιστορία της Αστυνομίας, μέσα από τα οποία ο επισκέπτης μπορεί να δει πώς εξελίχθηκε η Αστυνομία μέσα από τις σημαίες και τις στολές της. Επίσης, υπάρχει το όχημα μεταφοράς κρατουμένων αγωνιστών της ΕΟΚΑ, γνωστό ως “Black Maria”. Όπως όλα τα εκθέματα, έχει και αυτό την ιστορία του, αφού χρησιμοποιήθηκε από τις Κεντρικές Φυλακές για μεταφορά καταδίκων, τέθηκε εκτός λειτουργίας, πωλήθηκε σε δημοπρασία, εντοπίστηκε ύστερα από πολλά χρόνια σε κακή κατάσταση, επιδιορθώθηκε, και δόθηκε στο Μουσείο στη μνήμη ατόμου που σκοτώθηκε σε δυστύχημα.

Στο δωμάτιο αυτό υπάρχουν και δύο ιστορικές μοτοσικλέτες. Η μια είναι μάρκας Triumph και είναι από τις πρώτες μοτοσικλέτες που αγοράστηκε από την Κυπριακή Αστυνομία. Η άλλη είναι μια Harley Davidson που βρισκόταν στη φρουρά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Υπάρχει, επίσης, ένα μικρό υποβρύχιο που άνηκε στη Λιμενική και Ναυτική Αστυνομία.

Το τελευταίο δωμάτιο του κάτω ορόφου έχει θέμα την Αγγλοκρατία, όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει τον αντιοχλαγωγικό εξοπλισμό της εποχής, μια ξυλόγλυπτη κατασκευή με τα ονόματα των σκοτωμένων αστυνομικών εν ώρα καθήκοντος κατά την Αγγλοκρατία, τις φωτογραφίες των Αρχηγών Αστυνομίας κατά την Αγγλοκρατία, ποινικούς φακέλους αγωνιστών της ΕΟΚΑ, τα τεκμήρια της υπόθεσης της σφαγής των Κοντεμενιωτών το 1958, τα τεκμήρια που παρουσίασαν στο δικαστήριο οι Άγγλοι το 1931 όταν έθεσαν το Κομουνιστικό Κόμμα εκτός νόμου, χειροβομβίδες από τον αγώνα της ΕΟΚΑ, και διάφορα έντυπα της εποχής.

Ο πάνω όροφος του Μουσείου είναι αφιερωμένος στο έγκλημα και την εξιχνίασή του. Εκτίθενται φονικά όργανα, φωτογραφίες και άλλα αντικείμενα που έχουν σχέση με εγκλήματα του παρελθόντος που συγκλόνισαν την κοινή γνώμη, καθώς και αντικείμενα και έγγραφα που σχετίζονται με τη δράση γνωστών φυγόδικων, όπως τα Χασαμπουλιά και ο Μίτας.

Στο πρώτο δωμάτιο υπάρχουν διάφορα όπλα και μαχαίρια που κατασχέθηκαν ως τεκμήρια από εγκλήματα. Υπάρχει και μια ευρεία συλλογή από όπλα της περιόδου της Τουρκοκρατίας που αρχίζουν από το 1690, με τα σύνεργα που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή βολιών για τα όπλα αυτά, αλλά και διάφορα κομμάτια από ξύλο τα οποία με κάλλιο και θειάφι έπαιζαν το ρόλο της κροτίδας.

Υπάρχουν και ασυμπλήρωτα όπλα ή όπλα κυπριακής κατασκευής ή με μετατροπές που έγιναν στην Κύπρο, όπως ένα κυνηγετικό τυφέκιο που αποτελείται από μια σωλήνα του νερού και ένα κομμάτι ξύλο σκαλισμένο ή ένα όπλο επιτόπιας κατασκευής που η κάννη του είναι εξάρτημα τιμονιού φορτηγού ή ακόμα η λεγόμενη «πιστόλα με τα ράμματα». Εκτός από αυτά, υπάρχουν μικρά πιστόλια, πιστόλι μπρελόκ, πιστόλι μαχαίρι, μαχαίρι που ομοιάζει με πέννα ή ακόμα και μαχαίρια που έχουν την όψη κλειδιού.

Στο δωμάτιο αυτό υπάρχουν και τα τεκμήρια από μια υπόθεση του 1985, οπόταν ένας Ιορδανός έφτασε στην Κύπρο με πιστόλια, σφαίρες, σιγαστήρα και χειροβομβίδες, τα οποία έχωσε σε δύο μπουκάλες Κιάντι. Ο Αστυνομικός που ήταν καθήκον στο χώρο άφιξης του αεροδρομίου αντιλήφθηκε ότι ο συγκεκριμένος μετέφερε κάτι πιο βαρύ από δύο μπουκάλες Κιάντι, τον ερεύνησε και βρήκε τον οπλισμό. Σε έρευνα που ακολούθησε στο σπίτι του Ιορδανού, βρέθηκαν άλλες μπουκάλες που περιείχαν χειροβομβίδες.

Στο δεύτερο δωμάτιο υπάρχουν εκθέματα που αφορούν τα ναρκωτικά και την κυβεία. Ο επισκέπτης μπορεί να πάρει μια «γεύση» - τρόπος του λέγειν - από χασίς, ηρωίνη, κάνναβη, σύνεργα καπνίσματος ναρκωτικών, και άλλα επικίνδυνα φάρμακα, καθώς και αντικείμενα στα οποία οι παράνομοι έκρυψαν τις ουσίες, όπως παιδικά παιγνίδια, χαλιά, ακόμα και καρύδια, αλλά εντοπίστηκαν από την Αστυνομία. Υπάρχουν, επίσης, ρουλέτες και άλλα είδη καζίνου - παλαιά και νέα - που κατασχέθηκαν από την Αστυνομία, και που μαρτυρούν την ευρηματικότητα των υποκινητών του παράνομου παιγνίου.

Στο τελευταίο δωμάτιο στεγάζονται όλα τα εκθέματα που έχουν σχέση με το σοβαρό έγκλημα στην Κύπρο. Εδώ ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για υποθέσεις που συγκλόνισαν την κοινή γνώμη και κακοποιούς της εποχής, όπως τα Χασαμπουλιά και τον Μίτα.

Όσον αφορά τον Νταμάλ Μεχμέτ Μίτα, τα εκθέματα περιλαμβάνουν διάφορα προσωπικά του αντικείμενα, όπως φυσίγγια τυφεκίου, σουγιά, θήκη τσιγάρων, κουτί με σπίρτα, πίπα (τσιμπούκι), χτένα, δοχείο νερού ή κρασιού (κολότζι), και κόκκινο μαντήλι.

Το 1942, ο Νταμάλ Μεχμέτ Μίτας από τα Βρέτσια δολοφόνησε τον Χασάν Καρά Μεχμέτ από τον Άγιο Επιφάνιο, ενώ ο τελευταίος πήγαινε στο δικαστήριο της Λεύκας να καταθέσει ως μάρτυρας εναντίον του Μίτα. Ο Μίτας παρέμεινε φυγάς για πέντε χρόνια. Συνελήφθη τελικά από την Αστυνομία χωρίς να προβάλει αντίσταση. Στην κατοχή του βρέθηκε ένα περίστροφο. Καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε τον Οκτώβριο του 1946. Κατά την περίοδο της φυγοδικίας του στο δάσος της Πάφου, διαπράχθηκαν 30 εγκλήματα για τα οποία θεωρήθηκε υπεύθυνος ο Μίτας.

Το Μουσείο της Αστυνομίας φιλοξενεί πολύ περισσότερα εκθέματα, όπως φονικά όπλα, κίβδηλα νομίσματα, σύνεργα παραχάραξης, οδοντοστοιχίες, ταυτότητες, μητρώα, και άλλα, όλα με τη δική τους ενδιαφέρουσα ιστορία, την οποία αφηγείται στους επισκέπτες ο κ. Σιαμπτάνης.

Ευχή του κ. Σιαμπτάνη είναι όσοι αφυπηρετήσαντες αστυνομικοί ή οι οικογένειες τους ή άλλοι κατέχουν αντικείμενα που αφορούν την ιστορία της Αστυνομίας και του έργου της, να τα δωρίσουν στο Μουσείο, όπου θα καταγραφούν, θα δοθεί απόδειξη παραλαβής, και θα εκτεθούν με ασφάλεια, ώστε να εμπλουτιστεί το Μουσείο και να μην αφεθούν να καταστραφούν ή να χαθούν.

΄Ωρες Λειτουργίας του Μουσείου είναι: από Δευτέρα - Παρασκευή: 08:00π.μ. - 02:00μ.μ.